Ludowa historia Polski – parergony, międzyprzestrzenie, perspektywy odkrywane

Portal ohistorie.eu zaprasza na relację wideo ze spotkania on-line z Przemysławem Wielgoszem, dziennikarzem, publicystą, redaktorem naczelnym polskiej edycji „Le Monde diplomatique”, inicjatorem projektu „Ludowa Historia Polski”, organizowane w ramach cyklu otwartych debat i seminariów humanistycznych.

Spotkanie odbyło się: 22 stycznia 2021 r, godz. 16:00.


Rozmowę poprowadziła dr hab. Ewa Solska (UMCS, ohistorie.eu)

Ludowa historia Polski – parergony, międzyprzestrzenie, perspektywy odkrywane

Historia ludowa jako nowa orientacja w naukach humanistycznych i wieloaspektowe zjawisko w przestrzeni public history stanowi przesłankę pierwszego z cyklu naszych spotkań poświęconych tematyce dość rozlegle już eksplorowanej. Przy czym punktem wyjścia jest tu nowa seria warszawskiego Wydawnictwa RM realizowana w ramach projektu „Ludowa Historia Polski”, który będzie przedmiotem rozmowy z Przemysławem Wielgoszem – redaktorem merytorycznym serii. Otwiera ją książka Michała Rauszera Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich; kolejnym tomem jest opracowanie Śladami Szeli czyli diabły polskie Piotra Korczyńskiego.


Z noty wydawniczej:

„W ostatnich latach coraz częściej badacze społeczni skupiają się na doświadczeniu grup wcześniej nieobecnych w dominujących narracjach historycznych w Polsce. Powstają studia nad pańszczyzną, poddaństwem i oporem wobec tych reżimów podporządkowania, tematem analiz staje się chłopskość, zarówno jako doświadczenie, forma tożsamości, temat literacki jak i przedmiot pamięci. Seria Ludowa Historia Polski tworzy przestrzeń, w której autorzy dążą do odzyskania i oddania sprawiedliwości podmiotowości swoich bohaterów w formule zbliżonej do reportażu historycznego”.

Taka formuła wszakże zbliża nas do przestrzeni konsilienckiej, gdzie spotykamy dyskursy zaangażowane w odkrywanie historii pomijanych i odzyskiwanie przemilczanych głosów jej świadków. Wynajdywanie tej przestrzeni to jedno z pilnych społecznych zadań współczesnej humanistyki, zaś historia ludowa stanowi tu specyficzny, a zarazem nieodzowny trop, wart zatem wielostronnego rozpoznawania.  


Na poczet rozmowy z Przemysławem Wielgoszem przedstawiam zarys „mapy zdarzeń” w obecnej przestrzeni dyskursu Ludowej Historii Polski. Są to konsekwentnie okolice parergonów, międzyprzestrzeni i odkrywanych perspektyw – bliżej peryferii niż superwęzłów „sieci” rozmaitych nurtów i zwrotów w polskiej humanistyce. To na peryferiach wszakże zaczyna się innowacyjny ferment.

Potraktujmy ten diachroniczny wykaz jako zapowiedź tworzenia otwartego repozytorium, które powinno być systematycznie dopełniane / uzupełniane w trybie crowdsourcingu (również z kontekstowym rozszerzeniem w stronę historii ludowej w skali globalnej). Zapraszamy do działania – tytuły książek, projektów wydarzeń prosimy zamieszczać na naszym facebooku i twitterze w komentarzach pod rozmową z Przemysławem Wielgoszem oraz przesyłać na naszą skrzynkę mailową:  ohistorie@zoho.eu.

Ewa Solska

Od roku 2000 –

Rozruch w dyskursie nowej humanistyki w Polsce: kurs z metahistory; przecieranie tropów rewizjonizmu metodologicznego

Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości (2000), Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia (2004) i Romantyzm, niedokończony projekt. Eseje (2008) Agaty Bielik-Robson,

Sąsiedzi (2001) Jana Tomasza Grossa,

Barbarzyńska Europa (2004) Karola Modzelewskiego,

Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych (2008) Piotra Guzowskiego,

Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą (2011) Jana Sowy,

Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej (2014) Andrzeja Ledera.

& Zwrot ludowy – rozruch operacjonalizacyjny w perspektywie mikrohistorycznej

Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich  od połowy XVI do końca XVIII wieku (2001); Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII – XVIII wieku (2012) Tomasza Wiślicza

Od 2011  – formacyjne zdarzenia w sferze public humanities

Spektakl W imię Jakuba S.  (2011) Pawła Demirskiego w reżyserii Moniki Strzępki,  

R.U.T.A. (2011) – projekt muzyczny zespołu zainicjowany przez Macieja Szajkowskiego (Kapela ze Wsi Warszawa) – pierwszy album:  Gore – pieśni buntu i niedoli XVI – XX wieku,

2015

Film dokumentalny Niepamięć w reżyserii Piotr Brożka,

Halka/Haiti 18°48’05″N 72°23’01″ W – projekt C.T. Jaspera i Joanny Malinowskiej na Biennale Sztuki w Wenecji (Pawilon Polski),

Pomnik chłopa Daniela Rycharskiego,

Mit Galicji – wystawa w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie.

& Tropy literackie

Guguły (2014) Violetty Grzegorzewskiej,

Skoruń (2015) Macieja Płazy,

Podkrzywdzie (2015) Andrzeja Muszyńskiego,

Galicyjanie (2016) Stanisława A. Nowaka.

Od 2016 – wielopoziomowe / wielokontekstowe ruszenie w dyskursie historii ludowej w Polsce

Polskie wydanie Ludowej Historii Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś Howarda Zinna (1980),

Wykluczeni Artura Domosławskiego – rozszerzenie  rozprawy Zinna o historie ludzi globalnego Południa,

Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945-60 Natalii Jarskiej,

Bieżeństwo 1915 – zapomniani uchodźcy Anety Prymaki-Oniszk (rok wcześniej wychodzi w języku polskim księga-album Doroteusza Fionika Bieżeństwo. Droga i powroty. 1915-1922),

Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne Wiktora Marca,

Chory człowiek jest wtedy, jak coś go boli. Społeczno-kulturowa historia zdrowia i choroby na wsi polskiej po 1945 roku  Eweliny Szpak,

Odzyskać pracę / Ludowa historia Polski, „Czas kultury” 3/2016

2017

Chłopskość „Teksty Drugie”  6/2017,

„Ludowa historia Polski – odzyskiwanie głosu”, debata w Centrum Sztuki Współczesnej na Zamku Ujazdowskim w Warszawie

Seminaria „Ludowa historia Polski” w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku  – trzy odsłony

Spektakl Klątwa  Oliviera Frljića

Nie hańbi Olgi Gietkiewicz – reportaż z polskiego rynku pracy po przełomie 1989

2018

Służące do wszystkiego Joanny Kuciel-Frydryszak,

Anioł w domu, mrówka w fabryce Alicji Urbanik-Kopeć,

Przemilczane: seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej Joanny Ostrowskiej

Urobieni. Reportaże o pracy Marka Szymaniaka

Polskie wydania

Rewolucja kulturalna. Historia narodu 1962-1976 Franka Diköttera  

Chiny w dziesięciu słowach Yu Hua

Ludowa Historia Francji Gérarda Noiriela [w] „Le Monde diplomatique” – edycja polska 8/2018

XVIII Kongres Obywatelski, sesja: „Zrozumieć i docenić polską chłopskość”

2018 – 2020 trzy sezony projektu „Ludowa Historia Polski” zainicjowanego przez Przemysława Wielgosza („Le Monde diplomatique” – edycja polska) z udziałem Strefy WolnoSłowej i Teatru Powszechnego. Projekt w kontynuacji

2019

Aleja Włókniarek Marty Madejskiej,

Baśń o wężowym sercu albo słowo wtóre o Jakóbie Szeli Radka Raka,

Śląsk zbuntowany Dariusza Zalegi

Homo movens. Mobilność chłopów w regionie krakowskim XVI – XVIII wieku Mateusza Wyżgi.

Początek strukturyzacji nowego nurtu badań w polskiej humanistyce

29 listopada 2019 konferencja „Jak i po co pisać dzieje tych, którym odmówiono przeszłości. Idee, strategie, praktyki badawcze”.

Organizatorzy: Instytut Badań Literackich PAN, Le Monde Diplomatique – edycja polska, Strefa WolnoSłowa.

 2020

Cięcia. Mówiona historia transformacji Aleksandry Leyk i Joanny Wawrzyniak,

Początek serii „Ludowa Historia Polski” Wydawnictwa RM, pod redakcją merytoryczną Przemysława Wielgosza:

Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich Michała Rauszera,

Śladami Szeli czyli diabłu polskie Piotra Korczyńskiego,

„Wszyscy jesteśmy ze wsi”  – podcast o kulturze i historii Wsi Stowarzyszenia Folkowisko

Ludowa Historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania Adama Leszczyńskiego

Zapowiedzi książkowe na pierwszą połowę roku 2021

Chamstwo. Ludowa Historia Polski Kacpra Pobłockiego (w serii Wydawnictwa RM),

Siła podporządkowanych. Antropologia chłopskiego oporu czasów pańszczyzny XVI – XIX wieku Michała Rauszera (rozprawa naukowa)

Przypominam o Radiowym Centrum Kultury Ludowej w Polskim Radiu, działającym od 1994 roku, zwłaszcza o cyklicznej audycji „Źródła – magazyn kultury ludowej w radiowej „Dwójce”, cyklu płytowym „Muzyka Źródeł” i Festiwalu Folkowym Polskiego Radia „Nowa Tradycja” (organizowanym przez RCKL od 1998 r.)  

Polecam lekturę:

There There (Nigdzie indziej) Tommy’ego Orange’a,

Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki Colstona Whiteheada,

Zbieranie kości Jesmyn Ward,

27 śmierci Toby’ego Obeda Joanny Gierak-Onoszko,

Czarownice. Niezwyciężona siła kobiet Mony Chollet,

Nurt slave narrative (w tym: Wyznania Nata Turnera Williama Styrona) 

Pobierz PDFDrukuj tekst