Podcast: „Historia na ekranie”. Odcinek 3 – Strategie uhistoryczniania filmowego świata przedstawionego i narracji filmowej w kinie historycznym – język
PIOTR WITEK
Odcinek 3 – Strategie uhistoryczniania filmowego świata przedstawionego i narracji filmowej w kinie historycznym – język
Ważnym elementem strategii uhistoryczniania filmowej narracji i świata przedstawionego jest język, jakim posługują się postaci na ekranie. Bardzo często się zdarza, że w filmach opowiadających o epokach dawniejszych – starożytności czy średniowieczu – bohaterowie mówią językiem współczesnym. W produkcjach Hollywood jest to język angielski w obrazach europejskich są to języki narodowe poszczególnych kinematografii – francuski, hiszpański, rosyjski, polski, itd.
W podcaście jako cytaty źródeł poddanych analizie wykorzystano fragmenty ścieżek dźwiękowych z następujących filmów:
(1) Quo Vadis, USA, 1951, dir. M. LeRoy,
(2) Quo Vadis, Poland, 2001, dir. J. Kawalerowicz,
(3) The Passion of the Christ, USA, 2004, dir. M. Gibson,
(4) Gniazdo [The Cradle], Poland, 1974, dir. J. Rybkowski,
(5)Potop [The Deluge], Poland, 1974, dir. J. Hoffman,
(6) Wielki bieg [The Great Race], Poland, 1981, dir. J. Domaradzki.
Podcast: „Historia na ekranie”. Odcinek 2 – Strategie uhistoryczniania filmowego świata przedstawionego i narracji filmowej w kinie historycznym. Sceneria, scenografia, kostiumy
PIOTR WITEK
„HISTORIA NA EKRANIE”. Odcinek 2 – Strategie uhistoryczniania filmowego świata przedstawionego i narracji filmowej w kinie historycznym. Sceneria, scenografia, kostiumy.
Historyczność narracji filmowej i świata przedstawionego manifestuje się w tym przypadku między innymi poprzez trzy podstawowe elementy: scenerię, scenografię i kostiumy. Rozpoznanie ich jako historycznych (oznaczających przeszłość) pozwala uznać narrację filmową i ekranowy świat przestawiony za historyczne.
Podcast: „Historia na ekranie”. Odcinek 1 – Strategie uhistoryczniania świata przedstawionego i filmowej narracji w kinie historycznym. Wprowadzenie
PIOTR WITEK
„Historia na ekranie”. Odcinek 1 – Strategie uhistoryczniania świata przedstawionego i filmowej narracji w kinie historycznym. Wprowadzenie.
Historia stanowi wdzięczny przedmiot zainteresowania kina niemal od początku jego powstania. […] Współcześnie kino historyczne jest przedmiotem zainteresowania nie tylko historyków filmu i filmoznawców, ale także historyków – w tym w szczególności teoretyków i metodologów historii. Traktują oni film jako narzędzie poważnej refleksji o historii i przeszłości stanowiące realną alternatywę dla oficjalnej akademickiej historiografii, a twórców filmowych postrzegają jako niekonwencjonalnych historyków, będących partnerami w debacie o przeszłości i historii dla licencjonowanych badaczy minionych światów.
W obronie memoriału
W obronie memoriału
Memoriał (pełna nazwa: Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka „Memoriał”) jest najstarszą niezależną organizacją w Rosji zajmującą się obroną praw człowieka i dokumentującą zbrodnie stalinowskie w tym zbrodnię katyńską.
11 listopada 2021 roku rosyjska Prokuratura Generalna, powołując się na wielokrotne, uporczywe naruszanie przez Memoriał ustawy o „agentach zagranicznych” (ustawa mówi o „ukrywaniu przez organizację statusu agenta zagranicznego” w związku z brakiem odpowiednich oznaczeń materiałów drukowanych i publikacji online), zwróciła się do Sądu Najwyższego z wnioskiem o likwidację tej organizacji wraz z innymi podmiotami wchodzącymi w jej skład.
On 8th November, 2021, Professor Sławomir
Łukasiewicz resigned from the Institute
of National Remembrance
[IPN]. He had been forced to do so by the President of the IPN, Dr Karol
Nawrocki, who refused to give him permission to work simultaneously in the IPN
and in the Catholic
Lublin University.
His classes at the KUL had always been organized after his office hours at the
IPN and had never collided with his duties. At the same time Dr Nawrocki has
given his permission for similar arrangements to a number of IPN employees,
some of whom work in other places during the office hours of the IPN. Professor
Łukasiewicz had also been unjustly accused of hiding his employment in the IPN
during scholarly conferences.
On 9th November, 2021, Dr Sławomir Poleszak
was dismissed from the IPN. President Nawrocki accused Dr Poleszak of: (1)
running the internet portal ohistorie.eu without his permission, (2) publishing
texts critical of the IPN and its leadership on said portal, and (3) of
publishing in the magazine “Zagłada Żydów. Studia i Materiały” (Holocaust Studies and Materials)
nr 16/2020 the text: “Czy okupacyjna przeszłosć sierż. Józefa Franczaka
>>Lalusia<< miała wpływ na powojenne losy >>ostatniego
zbrojnego<<”, which text supposedly has been found to include
“professionally inadequate”.
The portal ohistorie.eu is affiliated with the
Historiographical Society, while Dr Poleszak involvement in it was voluntary
and not infringing on his office hours in the IPN. As absurd as it sounds, the
President of the IPN accused Dr Poleszak of activism in a voluntary
organization of historians. No less absurd is the accusation that the portal
publishes critical analyses of texts and public statements of employees of the
IPN. It suggests that the President of the IPN does not embrace the core values
of academic community and democratic society: the freedom of speech and the
free debate. Blaming Dr Poleszak of publishing an important, widely debated
text in a renowned scholarly magazine is tantamount to persecuting a historian
for pursuing difficult and controversial topic. The arguments behind Dr
Poleszak’s dismissal unambiguously prove that he has been sacked for reasons
not professional, but purely ideological.
Professor Sławomir Łukasiewicz and Dr Sławomir
Poleszak are renowned historians, known for their integrity and
incorruptibility. They cannot be paid nor browbeaten to write texts not
conforming with academic standards. Removing them from the IPN is calculated to
intimidate the historians still working in the IPN nor cooperating with it,
forcing them to conform in their research and their texts with the direction of
IPN’s leadership. Such an approach is blatantly incompatible with the rules of
scholarship and academic standards.
We bear no illusions. We do not appeal for reinstating
the two punished scholars into the IPN. We do not expect President Nawrocki to
go back on his clearly unjust decisions, detrimental to the institute he now
leads. The IPN which embraces censorship, persecution for intellectual
independence, and violation of scholarly standards places itself out of bounds
of the free academia. For a long time the IPN has been subjected to inimical
changes. Dr Karol Nawrocki has simply crossed the last Ts and dotted the final
Is. We believe that any cooperation with the Institute of National
Remembrance under its current leadership is no
longer possible.
Prof. dr hab. Rafał Wnuk, Katolicki
Uniwersytet Lubelski
Dr hab. Aleksandra Hnatiuk, prof. UW
Agnieszka Jaczyńska, nauczycielka historii
Agnieszka Rudzińska, wiceprezes IPN w latach 2011-16
Prof.
dr hab. Dariusz Stola, ISP PAN
Prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz, CSNE UWr
Dr Agata Fijuth-Dudek,
medioznawca
Prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, ISP PAN, członek Kolegium/Rady
IPN 1999-2016
Dr Katherine
Lebow, Associate Professor of History University of Oxford
Dr
Anna Machcewicz, ISP PAN
Prof. dr hab. Paweł Machcewicz, ISP PAN, w latach 2000-2006
dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN
Dr Jan Szkudliński, Muzeum Gdańska
Dr hab. Adam Leszczyński, prof. Uniwersytetu SWPS
Dr hab. Izabela Wagner, prof.
CC i fellow The French Collaborative Institute on Migration – Paris
Dr hab. Dariusz Libionka, prof. IFiS PAN
Dr hab. Piotr Witek, Instytut Historii UMCS, portal:
ohistorie.eu
Dr hab. Anna Ziębińska-Witek, prof. UMCS, Instytut Historii UMCS
Dr hab. Piotr
Osęka, prof. ISP PAN
Maciej
Sobieraj, historyk
Waldemar
Stopczyński, Stowarzyszenie im. Bolesława Srockiego
Bartosz Konieczka, publicysta, historyk
Robert Szuchta, historyk, LXIV LO im. S. I. Witkiewicza w
Warszawie
Dr hab. Dobrochna Kałwa, Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego
Prof. Natalia
Aleksiun, Touro College, Nowy Jork
Prof. dr hab. Jacek Chrobaczyński, Wieliczka
Dr Anna Müller, Associate Professor, University of
Michigan-Dearborn
Jakub Petelewicz, Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN
Dr hab.
Ewa Solska, Instytut Historii UMCS
Dr hab. Adam Puławski, Pracownia Instytutu Europy
Środkowo-Wschodniej im. Jerzego Kłoczowskiego, Ośrodek Brama „Grodzka” – Teatr NN
Prof. dr hab. Jerzy Kochanowski, Uniwersytet
Warszawski
Dr Krzysztof Persak, ISP PAN
Prof.
dr hab. Barbara Engelking, IfiS PAN
Dr
Anna Wilk, UMCS
Prof.
Jan Grabowski, University of Ottawa
Dr Janusz Marszalec, Muzeum Gdańska
Dr
Grzegorz Rossoliński-Liebe, Freie Universität Berlin
Dr Dorota
Nieznalska, artystka niezależna, Gdańsk
Prof. dr hab. Marcin Kula, Uniwersytet Warszawski (emeritus)
Przemysław Nowicki,
Polskie
Towarzystwo Historyczne Oddział we Włocławku, Włocławskie Towarzystwo Naukowe
Dr Ewa Wiatr, Uniwersytet Łódzki
Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz, UAM
Dorota Fijuth-Chmiel, psycholog, psychoterapeuta
Ewa Fijuth, nauczycielka, emerytowana wicedyrektor III L.O. im.
Unii Lubelskiej
Dr Magdalena Kawa, politolożka
Dr Jan Daniluk, Hevelianum
Dr Leszek Molendowski, Instytut Kaszubski/Muzeum Gdańska
Dr Joanna B. Michlic,
ISA UCL, Londyn
Dr Marek Radziwon, SEW Uniwersytet Warszawski
Dr hab. Piotr M. Majewski, prof. ucz.,Uniwersytet Warszawski
Dr Natalia Jarska, Instytut Historii PAN
Dr hab. Hubert Wilk, prof.
IH PAN
Dr hab. Adam Kopciowski, UMCS
Prof. dr hab. Krzysztof Zamorski, Instytut Historii UJ
Krzysztof Styczyński, nauczyciel historii III L.O. im. Unii Lubelskiej
Prof. dr hab. Andrzej
Friszke, ISP PAN
Prof.
dr José M. Faraldo, Departamento Historia moderna e historia
contemporánea Facultad de Geografia e Historia Universidad Complutense de
Madrid
Dr hab. Maciej Górny, prof. IH PAN
Prof. dr Idesbald
Goddeeris, Faculty of Arts
Dr Agnieszka Haska, Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN
Joanna
Zętar, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
Dr Piotr
Kowalewski Jahromi, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Dr Roman Romantsov, Pracownia Instytutu
Europy Środkowo-Wschodniej im. Jerzego Kłoczowskiego, Ośrodek Brama „Grodzka” – Teatr NN
Prof. Padraic Kenney, Indiana University, USA
Prof. dr hab. Piotr Madajczyk, ISP PAN
Dr hab. Paweł Sowiński, ISP PAN
Prof. dr hab. Andrzej Żbikowski, Uniwersytet Warszawski
Aleksandra Zińczuk, redaktor naczelna Kultury Enter
Katarzyna Markusz, historyczka
Dr Ruta Śpiewak, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
Dr hab.
Joanna Wawrzyniak, prof. UW
Dr hab. Grzegorz Krzywiec, prof. IH PAN
Prof.
Piotr J. Wróbel, Konstanty Reynert Chair of Polish Studies History Department University
of Toronto
Marta Cieślak, Visiting
Assistant Professor, University of Arkansas at Little Rock
Dr hab. Barbara Klich-Kluczewska, Uniwersytet Jagielloński
Anna Cichopek-Gajraj,
Associate Professor Arizona State University
Dr hab.
Małgorzata Melchior, professor emerita, Uniwersytet Warszawski, ISNS
Dr Joanna Ostrowska, GS UW
Dr Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Instytut Badań Literackich PAN
Beata Bińko, redaktorka
Dr
Bartłomiej Krupa, Instytut Badań Literackich PAN
Jakub
Woroncow, doktorant na Uniwersytecie SWPS
Dr hab. Iwona Jakimowicz-Pisarska, Akademia Marynarki Wojennej w
Gdyni
Łukasz Mieszkowski, IH PAN, Institute of Slavic,
East-European and Eurasian Studies of University of California Berkeley
Dr hab. Joanna Pisulińska, prof. UR
Prof. dr hab. Andrzej Romanowski, UJ, Wydział Polonistyki; PAN, Instytut Historii
Dr Karolina Panz, Instytut Slawistyki PAN
Agnieszka Holland
Dr Anna Brzezińska, Uniwersytet Łódzki
Prof. Carole Gottlieb Vopat, Professor Emerita of Holocaust Studies,
University of Wisconsin
Prof. dr hab. Wojciech Wrzosek, Wydział
Historii UAM
Prof. dr hab. Robert Traba, ISP PAN
Dr
Agnieszka Janiak-Jasińska, Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego
Anna
Łagodzińska-Pietras, historyczka
Tomasz
Dostatni OP
Dr hab. Marcin Zaremba, prof. UW
Dr hab. Piotr Forecki,
prof. UAM
Bobbi Zahra, Holocaust Educator,
Halifax
Robert Blobaum,
Professor of History, West Virginia University
Dr Łukasz Krzyżanowski, Wydział Historii UW
Robert Giergisiewicz, III Liceum
Ogólnokształcące im. Unii Lubelskiej w Lublinie i SP nr 27 im. Marii Montessori
w Lublinie
Ks. prof. dr hab. Andrzej Szostek, UMCS
Prof. dr hab. Jacek Leociak, Zespół Badań nad Literaturą Zagłady, Instytut Badań Literackich PAN, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Ks. dr hab. Alfred Wierzbicki, KUL
Dr Andrzej Czyżewski, Instytut Historii, UŁ
Wioletta Wejman, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”
Ks. dr hab. Alfred Wierzbicki, KUL
Dr Andrzej Czyżewski, Instytut Historii, UŁ
Prof. Dr. Thomas Sandkühler, Humboldt-Universität zu Berlin, Studiendekan der Philosophischen Fakultät, Berlin
Dr hab. Paweł Sierżęga, prof. UR, Uniwersytet Rzeszowski
Dr Ewa Bukowska-Marczak
Dr Jakub Gałęziowski, Uniwersytet Warszawski
Dr hab. Jan Pisuliński, prof. UR, historyk, Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego
Dr hab. Sylwia Kuźma-Markowska, Ośrodek Studiów
Amerykańskich, Uniwersytet Warszawski
Prof. dr
Piotr H. Kosicki, University of Maryland
Dr Jan Surman, Instytut Masaryka i Archiwum Czeskiej
Akademii Nauk, Praga
Dr hab. Mariola Hoszowska, Uniwersytet Rzeszowski
Prof. dr hab. Józef Łaptos, emerytowany pracownik Instytutu
Politologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Dr Aldona Młynarczuk, Towarzystwo Historiograficzne –
oddział w Rzeszowie
Dr Maria Ferenc, badaczka Zagłady
Prof. dr hab. Jacek Wijaczka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w Toruniu
Paweł Krysiak, redaktor naczelny Gazety Wyborczej w Lublinie
Prof. dr hab. Eugeniusz Koko, UG
Dr Christhardt Henschel, Niemiecki Instytut Historyczny w
Warszawie / Deutsches Historisches Institut Warschau
Dr Łukasz Bertram, ISP PAN
Dr Zofia Wóycicka, Niemiecki Instytut Historyczny, Warszawa
Dr Stephan Stach, historyk, Lipsk (Niemcy)
Dr hab. Bożena Szaynok, prof. UWr., Uniwersytet Wrocławski
Dr Katrin
Stoll, badaczka Zagłady, Imre Kertész Kolleg, Friedrich-Schiller-Universität
Jena, Niemcy
Prof. dr
Dieter Pohl, Uniwersytet Klagenfurt, Austria
Prof. Dr.
Katrin Steffen, University of Sussex, Brighton
Dr hab. Marta Kurkowska-Budzan, prof. UJ, Instytut Historii,
Uniwersytet Jagielloński
Machteld Venken, Professor of Contemporary Transnational
History Luxembourg Centre for Contemporary and Digital History
Dr hab. Marcin Moskalewicz, prof. UM
Barbara Bojaryn-Kazberuk, była dyrektor IPN Oddział w Białymstoku
Prof. Mark Kramer, Harvard University
Dr hab.
Jaromir Jeszke, prof. UAM
Dr. Markus Roth, Wissenschaftlicher Mitarbeiter
Łukasz Hajdrych, Wydział
Historii UAM / Instytut Badań Literackich PAN
Dr Jakub Muchowski, Instytut Historii, Uniwersytet Jagielloński
Prof. dr. hab. Grzegorz Mazur, Uniwersytet Jagielloński
List wyrażający solidarność z historykami usuwanymi z pracy w IPN
https://youtu.be/Ge7sgk_1wvE
List wyrażający solidarność z historykami usuwanymi z pracy w IPN
8 listopada 2021 r. prof. Sławomir Łukasiewicz odszedł z Instytutu Pamięci Narodowej. Do kroku tego został zmuszony po tym, jak nie otrzymał od prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego pozwolenia na łączenie pracy w IPN z pracą na KUL. Zajęcia na uczelni prowadził zawsze po godzinach pracy w IPN i nigdy nie kolidowały one z jego obowiązkami zawodowymi. Jednocześnie dr Karol Nawrocki zgodził się na łączenie pracy na dwóch lub więcej etatach w przypadku wielu pracowników IPN, z których niektórzy prowadzili/prowadzą zajęcia na uczelniach w godzinach urzędowania Instytutu. Do tego prof. Łukasiewiczowi postawiono całkowicie bezpodstawny zarzut, jakoby podczas sesji naukowych nie podawał afiliacji IPN.
9 listopada 2021 r. dr
Sławomir Poleszak otrzymał wypowiedzenie z pracy w IPN. Prezes Nawrocki
zarzucił dr. Poleszakowi, że bez jego pozwolenia prowadził portal „Ohistorie.eu”,
że na wspomnianym portalu publikowano materiały krytyczne wobec IPN i jego
władz, oraz że opublikował na łamach periodyku „Zagłada Żydów. Studia i
Materiały” (nr 16/2020) artykuł pt. „Czy okupacyjna przeszłość sierż. Józefa
Franczaka >>Lalusia<< miała wpływ na powojenne losy
>>ostatniego zbrojnego<<”, i wobec tego tekstu pojawiły się jakoby
„zarzuty natury merytorycznej”.
Portal „Ohistorie” jest organem
Towarzystwa Historiograficznego, zaś praca dr. Poleszaka miała charakter niezarobkowy,
hobbystyczny i wykonywana była poza godzinami pracy w IPN. Choć brzmi to
absurdalnie, prezes IPN zarzucił więc dr. Poleszakowi, że angażuje się w pracę
organizacji społecznej zrzeszającej historyków. Oskarżenie, że na portalu
pojawiają się analizy krytyczne prac naukowych i wypowiedzi publicznych
pracowników IPN, brzmi nie mniej absurdalnie i wskazuje, że prezes IPN nie
akceptuje wartości leżących u podstaw życia akademickiego i demokratycznego
społeczeństwa: wolności słowa i swobody dyskusji. Uczynienie zarzutu w związku
z publikacją ważnego, szeroko dyskutowanego artykułu naukowego w cenionym w
Polsce i na świecie periodyku naukowym ma charakter represji wobec badacza za
podejmowanie kwestii trudnych, ważnych i społecznie wrażliwych. Treść
uzasadnienia zwolnienia nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, że dr
Poleszak został wyrzucony z pracy nie ze względów merytorycznych, lecz z
powodów czysto ideologicznych.
Prof. Sławomir Łukasiewicz i dr Sławomir Poleszak w środowisku naukowym znani są jako znakomici specjaliści, ludzie niepodatni na zewnętrzne naciski i niezależnie myślący. Nie piszą „na zamówienie” czy „na zlecenie”. Wyrzucenie ich z pracy ma na celu zastraszenie historyków pracujących w IPN lub współpracujących z tą instytucją i sprawienie, by prowadzili badania i publikowali teksty zgodne z wytycznymi władz tej instytucji. Takie podejście jest jaskrawo sprzeczne z zasadami, na których opiera się profesjonalne uprawianie badań historycznych i nauki jako takiej.
Nie mamy złudzeń. Nie apelujemy o
przywrócenie ukaranych naukowców do pracy w IPN. Nie spodziewamy się, by prezes
Nawrocki wycofał się ze swych jawnie niesprawiedliwych i szkodliwych dla
kierowanej przez niego instytucji decyzji. IPN, w którym panuje cenzura,
prześladuje się ludzi za intelektualną niezależność i przestrzeganie standardów
naukowych, sam siebie stawia poza światem wolnej nauki. Szkodliwe zmiany w
Instytucie Pamięci Narodowej następowały od dawna. Dr Karol Nawrocki postawił
jedynie kropkę nad i. Uważamy więc, że współpraca z tą instytucją w kształcie,
jaki nadał jej obecny prezes, jest niemożliwa.
Prof. dr hab. Rafał Wnuk, Katolicki
Uniwersytet Lubelski
Dr hab. Aleksandra Hnatiuk, prof. UW
Agnieszka Jaczyńska, nauczycielka historii
Agnieszka Rudzińska, wiceprezes IPN w latach 2011-16
Prof.
dr hab. Dariusz Stola, ISP PAN
Prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz, CSNE UWr
Dr Agata Fijuth-Dudek,
medioznawca
Prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, ISP PAN, członek Kolegium/Rady
IPN 1999-2016
Dr Katherine
Lebow, Associate Professor of History University of Oxford
Dr
Anna Machcewicz, ISP PAN
Prof. dr hab. Paweł Machcewicz, ISP PAN, w latach 2000-2006
dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN
Dr Jan Szkudliński, Muzeum Gdańska
Dr hab. Adam Leszczyński, prof. Uniwersytetu SWPS
Dr hab. Izabela Wagner, prof.
CC i fellow The French Collaborative Institute on Migration – Paris
Dr hab. Dariusz Libionka, prof. IFiS PAN
Dr hab. Piotr Witek, Instytut Historii UMCS, portal:
ohistorie.eu
Dr hab. Anna Ziębińska-Witek, prof. UMCS, Instytut Historii UMCS
Dr hab. Piotr
Osęka, prof. ISP PAN
Maciej
Sobieraj, historyk
Waldemar
Stopczyński, Stowarzyszenie im. Bolesława Srockiego
Bartosz Konieczka, publicysta, historyk
Robert Szuchta, historyk, LXIV LO im. S. I. Witkiewicza w
Warszawie
Dr hab. Dobrochna Kałwa, Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego
Prof. Natalia
Aleksiun, Touro College, Nowy Jork
Prof. dr hab. Jacek Chrobaczyński, Wieliczka
Dr Anna Müller, Associate Professor, University of
Michigan-Dearborn
Jakub Petelewicz, Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN
Dr hab.
Ewa Solska, Instytut Historii UMCS
Dr hab. Adam Puławski, Pracownia Instytutu Europy
Środkowo-Wschodniej im. Jerzego Kłoczowskiego, Ośrodek Brama „Grodzka” – Teatr NN
Prof. dr hab. Jerzy Kochanowski, Uniwersytet
Warszawski
Dr Krzysztof Persak, ISP PAN
Prof. dr hab. Barbara Engelking, IFiS PAN
Dr
Anna Wilk, UMCS
Prof.
Jan Grabowski, University of Ottawa
Dr Janusz Marszalec, Muzeum Gdańska
Dr
Grzegorz Rossoliński-Liebe, Freie Universität Berlin
Dr Dorota
Nieznalska, artystka niezależna, Gdańsk
Prof. dr hab. Marcin Kula, Uniwersytet Warszawski (emeritus)
Przemysław Nowicki,
Polskie
Towarzystwo Historyczne Oddział we Włocławku, Włocławskie Towarzystwo Naukowe
Dr Ewa Wiatr, Uniwersytet Łódzki
Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz, UAM
Dorota Fijuth-Chmiel, psycholog, psychoterapeuta
Ewa Fijuth, nauczycielka, emerytowana wicedyrektor III L.O. im.
Unii Lubelskiej
Dr Magdalena Kawa, politolożka
Dr Jan Daniluk, Hevelianum
Dr Leszek Molendowski, Instytut Kaszubski/Muzeum Gdańska
Dr Joanna B. Michlic,
ISA UCL, Londyn
Dr Marek Radziwon, SEW Uniwersytet Warszawski
Dr hab. Piotr M. Majewski, prof. ucz., Uniwersytet Warszawski
Dr Natalia Jarska, Instytut Historii PAN
Dr hab. Hubert Wilk, prof.
IH PAN
Dr hab. Adam Kopciowski, UMCS
Prof. dr hab. Krzysztof Zamorski, Instytut Historii UJ
Krzysztof Styczyński, nauczyciel historii III L.O. im. Unii Lubelskiej
Prof. dr hab. Andrzej
Friszke, ISP PAN
Prof.
dr José M. Faraldo, Departamento Historia moderna e historia
contemporánea Facultad de Geografia e Historia Universidad Complutense de
Madrid
Dr hab. Maciej Górny, prof. IH PAN
Prof. dr Idesbald
Goddeeris, Faculty of Arts
Dr Agnieszka Haska, Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN
Joanna
Zętar, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
Dr Piotr
Kowalewski Jahromi, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Dr Roman Romantsov, Pracownia Instytutu
Europy Środkowo-Wschodniej im. Jerzego Kłoczowskiego, Ośrodek Brama „Grodzka” – Teatr NN
Prof. Padraic Kenney,
Indiana University, USA
Prof. dr hab. Piotr Madajczyk, ISP PAN
Dr hab. Paweł Sowiński, ISP PAN
Prof. dr hab. Andrzej Żbikowski, Uniwersytet Warszawski
Aleksandra Zińczuk, redaktor naczelna Kultury Enter
Katarzyna Markusz, historyczka
Dr Ruta Śpiewak, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
Dr hab.
Joanna Wawrzyniak, prof. UW
Dr hab. Grzegorz Krzywiec, prof. IH PAN
Prof.
Piotr J. Wróbel, Konstanty Reynert Chair of Polish Studies History Department University
of Toronto
Marta Cieślak, Visiting
Assistant Professor, University of Arkansas at Little Rock
Dr hab. Barbara Klich-Kluczewska, Uniwersytet Jagielloński
Anna Cichopek-Gajraj,
Associate Professor Arizona State University
Dr hab.
Małgorzata Melchior, professor emerita, Uniwersytet Warszawski, ISNS
Dr Joanna Ostrowska, GS UW
Dr Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Instytut Badań Literackich PAN
Beata Bińko, redaktorka
Dr
Bartłomiej Krupa, Instytut Badań Literackich PAN
Jakub
Woroncow, doktorant na Uniwersytecie SWPS
Dr hab. Iwona Jakimowicz-Pisarska, Akademia Marynarki Wojennej w
Gdyni
Łukasz Mieszkowski, IH PAN, Institute of Slavic,
East-European and Eurasian Studies of University of California Berkeley
Dr hab. Joanna Pisulińska, prof. UR
Prof. dr hab. Andrzej Romanowski, UJ, Wydział Polonistyki; PAN, Instytut Historii
Dr Karolina Panz, Instytut Slawistyki PAN
Agnieszka Holland
Dr Anna
Brzezińska, Uniwersytet Łódzki
Prof. Carole Gottlieb Vopat, Professor Emerita of Holocaust Studies,
University of Wisconsin
Prof. dr hab. Wojciech Wrzosek, Wydział
Historii UAM
Prof. dr hab. Robert Traba, ISP PAN
Dr
Agnieszka Janiak-Jasińska, Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego
Anna
Łagodzińska-Pietras, historyczka
Tomasz
Dostatni OP
Dr hab. Marcin Zaremba, prof. UW
Dr hab. Piotr Forecki, prof.
UAM
Bobbi Zahra, Holocaust Educator,
Halifax
Robert Blobaum,
Professor of History, West Virginia University
Dr Łukasz Krzyżanowski, Wydział Historii UW
Robert Giergisiewicz, III Liceum
Ogólnokształcące im. Unii Lubelskiej w Lublinie i SP nr 27 im. Marii Montessori
w Lublinie
Ks. prof. dr hab. Andrzej Szostek, UMCS
Prof. dr hab. Jacek Leociak, Zespół
Badań nad Literaturą Zagłady, Instytut Badań Literackich PAN, Centrum
Badań nad Zagładą Żydów, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Ks. dr hab. Alfred Wierzbicki, KUL
Dr Andrzej Czyżewski, Instytut Historii, UŁ
Wioletta Wejman, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”
Prof. Dr. Thomas Sandkühler, Humboldt-Universität zu Berlin, Studiendekan der Philosophischen Fakultät, Berlin
Dr hab. Paweł Sierżęga, prof. UR, Uniwersytet Rzeszowski
Dr Ewa Bukowska-Marczak
Dr Jakub Gałęziowski, Uniwersytet Warszawski
Dr hab. Jan Pisuliński, prof. UR, historyk, Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego
Dr hab. Sylwia Kuźma-Markowska, Ośrodek Studiów
Amerykańskich, Uniwersytet Warszawski
Prof. dr
Piotr H. Kosicki, University of Maryland
Dr Jan Surman, Instytut Masaryka i Archiwum Czeskiej
Akademii Nauk, Praga
Dr hab. Mariola Hoszowska, Uniwersytet Rzeszowski
Prof. dr hab. Józef Łaptos, emerytowany pracownik Instytutu
Politologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Dr Aldona Młynarczuk, Towarzystwo Historiograficzne –
oddział w Rzeszowie
Dr Maria Ferenc, badaczka Zagłady
Prof. dr hab. Jacek Wijaczka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w Toruniu
Paweł Krysiak, redaktor naczelny Gazety Wyborczej w Lublinie
Prof. dr hab. Eugeniusz Koko, UG
Dr Christhardt Henschel, Niemiecki Instytut Historyczny w
Warszawie / Deutsches Historisches Institut Warschau
Dr Łukasz Bertram, ISP PAN
Dr Zofia Wóycicka, Niemiecki Instytut Historyczny, Warszawa
Dr Stephan Stach, historyk, Lipsk (Niemcy)
Dr hab. Bożena Szaynok, prof. UWr., Uniwersytet Wrocławski
Dr Katrin
Stoll, badaczka Zagłady, Imre Kertész Kolleg, Friedrich-Schiller-Universität
Jena, Niemcy
Prof. dr
Dieter Pohl, Uniwersytet Klagenfurt, Austria
Prof. Dr.
Katrin Steffen, University of Sussex, Brighton
Dr hab. Marta Kurkowska-Budzan, prof. UJ, Instytut Historii,
Uniwersytet Jagielloński
Machteld Venken, Professor of Contemporary Transnational
History Luxembourg Centre for Contemporary and Digital History
Dr hab. Marcin Moskalewicz, prof. UM
Barbara Bojaryn-Kazberuk, była dyrektor IPN Oddział w Białymstoku
Prof. Mark Kramer, Harvard University
Dr hab.
Jaromir Jeszke, prof. UAM
Dr. Markus Roth, Wissenschaftlicher Mitarbeiter
Łukasz Hajdrych, Wydział
Historii UAM / Instytut Badań Literackich PAN
Dr Jakub Muchowski, Instytut Historii, Uniwersytet Jagielloński
Prof. dr. hab. Grzegorz Mazur, Uniwersytet Jagielloński
Redaktor naczelny ohistorie.eu zwolniony z pracy w IPN za prowadzenie portalu!!!
Szanowni Państwo!!!
Informujemy, że w dniu 9 listopada 2021 r. dr Sławomir Poleszak, redaktor naczelny portalu ohistorie.eu, otrzymał wypowiedzenie z pracy w IPN. W uzasadnieniu podano, że utracił zaufanie władz IPN, prowadził portal bez zgody prezesa IPN, oraz że na portalu publikowano teksty krytyczne wobec IPN. Jako redakcja portalu uważamy, że działania prezesa IPN Nawrockiego wobec Sławomira Poleszaka noszą znamiona politycznej czystki i jako takie są niedopuszczalne. Niebawem więcej o sprawie będziemy mówić na łamach portalu.
Redakcja ohistorie.eu
https://youtu.be/Ge7sgk_1wvE
Wycinanki (21)
WOJCIECH WRZOSEK
Wycinanki (21)
Najwyższy stopień uznania wyrażamy zwykle dla artystów. Tu jakoś łatwiej nam dostrzec wielki talent. Szafujemy określeniem genialny pianista, aktor, czy malarz, rzadziej kusimy się o określenie genialny poeta, czy pisarz. Powiada mi ktoś ostatnio, że Ronaldo to wielki piłkarz, ale genialny to już tylko Messi.
Ja, bo przecież mi wolno, mogę uważać Prince`a za muzycznego geniusza …[1]
A jednak, czy powiadamy genialny filozof? A może genialny logik i logistyk?[2]
Geniusze mają „nadprzyrodzony” kontakt ze światem. Można zastanawiać się, czy Einstein miał kontakt z tym samym światem, co jemu współcześni i czy jakikolwiek fizyk ówczesny za całym jego heretyckim makro i mikroświatem nadążał. Geniusze, oddaleni są od prozy naszego myślenia i odczuwania. Dopiero, gdy nam coś ujawnią i my z podziwem się z tym godzimy, dostępujemy zaszczytu, wzruszamy się…, ogłaszamy ich geniuszami.
Willarda Van Ormana Quine`a twórczość w dziedzinie logiki i matematyki zasługuje na miano więcej niż wybitnej. Obok tego wielkie znaczenie dla współczesnej myśli mają jego koncepty filozoficzne.
A więc Quine miał „nadprzyrodzony” kontakt ze światem. Po pierwsze, rozumiał metalogiczne struktury zetknięcia bytu i języka. Języka jako twórcy istnienia, bytu, jako sprawcy myślenia. Na pytanie, jak słowa łączą się ze światem odpowiada wiodąc od logiki przez matematykę, przyrodoznawstwo ku filozofii. Potrafi dzięki genialnemu instrumentarium myślowemu odkrywać podobieństwa nauki i potocznego myślenia. Efekt Quine`a to nadzwyczajne zdolności penetrujące uprzednio już interesownie uporządkowane i przemyślane zasoby tradycji. Jego perswazyjne rozumowania przebiegają po prostych, ale należących do wielu płaszczyzn. Imponują wolnością asocjacji, śmiałością konkluzji.
Filozof ten o podobnej do Quine`a proweniencji intelektualnej zaczynał od użycia narzędzi logiko-metodologicznych do analizy praktyk badawczych humanistyki. Podstawę sukcesów interpretacyjnych Jerzego Kmity tworzy stosowanie, w gruncie rzeczy logicznego punktu widzenia w przyglądaniu się szeroko rozumianej kulturze. Na poziomie logiki porównywać można wszystko, jeśli dostrzeże się komponentę logiczno-epistemologiczną w porównywanych fenomenach. Klimat szkoły lwowsko-warszawskiej, logiczna analiza języka w duchu warszawsko-wiedeńskim, to tradycja myślenia Kmity wzmocniona uznaniem dla niemieckich filozofów i amerykańskich neopragmatystów.
Cechą młodego Quine`a jak i wczesnego Kmity jest dysponowanie od początku mocniejszym pojęciowo instrumentarium interpretacyjnym niż interpretowane systemy przekonań. Przewagę tę daje właśnie logical point of view, który przenicowuje koncepty metafizyczne, artystyczne a nade wszystko naukowe.
Czytane, słuchane przez nich dyskursy od razu znajdują sobie należne miejsce w czekającej na nie sieci mocniejszych kategorii interpretujących. Popadają w objęcia skojarzeń naukowych i pozanaukowych.
Określenie wybitny filozof, czy wybitny uczony często zdradza banalność tego określenia, wtedy zwłaszcza gdy jest on bezdyskusyjnie więcej niż wybitny.
[1] Kiedyś na seminarium zapytałem prof. Topolskiego autora świeżo wydanej Historii świata o to dlaczego zaliczył do zasłużonych dla muzyki popularnej drugiej połowy XX wieku „śpiewającego poetę” Leonarda Cohena? Moje starsze wiekiem i statusem koleżanki uznały wówczas moje pytanie za niestosowne. Może dlatego, że jakobym miał określić kanadyjskiego barda marudzącym poetą i że daje się on cenić zwłaszcza dlatego, że lubi czerwone wino. Odpowiedź profesora była dla wszystkich druzgocąca: tak mi powiedziała Ania – odrzekł . Ania, to dzisiaj pani dr Anna Topolska, wówczas ledwie nastoletnia córka profesora, dzisiaj m.in. wielce obiecująca tłumaczka. Powiedziałem już w kuluarach profesorowi, że córka goszczącej mnie w Paryżu znajomej mojej ciotki, podobnie wcześnie małoletnia pannica tupała nogami protestując, gdy wątpiłem w dziejowe znaczenie wyczynów estradowych Michela Jacksona.
[2] Jeden z moich studentów użył określenia prof. Arystoteles, inny, pan Kartezjusz. Po krótkiej dyskusji ustaliliśmy co i jak.
Korekta językowa: Beata Bińko
Wycinanki (20)
WOJCIECH WRZOSEK
Wycinanki (20)
W Muzeum Narodowym w Tbilisi oglądałem kolekcję wyrobów scytyjskich. Zrozumiałem wtedy, że może i rację mają ci, którzy sztukę traktują jako zjawisko uniwersalne. Przedmioty tam wówczas wystawiane były – przepraszam za trywialność – według mnie piękne. Wspaniałe, tak bezwzględnie, bez współczynnika historycznego. One są w gatunku swoim współcześnie piękne[1].
Doskonale sobie zdaję sprawę, że mój gust, bo o gust tu idzie, nie jest obowiązującą nigdzie miarą piękna. Faktem jest jednak, że współczesny amator sztuki znajduje w sztuce tak odległej kulturowo od jego wychowania i otoczenia artystycznego, tak dalekiej od dotychczasowych doświadczeń uczestnictwa w kulturze artystycznej, zwłaszcza biżuterii, bo za taką wziąć możemy przedmioty z odległych czasów, wytwarzane i używane zarówno w sferze sacrum, jak i profanum.
Naszyjniki i kolie i tak najlepiej wyglądałyby na szyi i dekolcie mojej przewodniczki, pięknej gruzińskiej Greczynki. Wyglądałyby jak Alawerdi w Dolinie Alazańskiej na tle ośnieżonego Kaukazu. Przy okazji, literatura przedmiotu wskazuje na intensywne kontakty Greków ze Scytami. W Gruzji są rozpoznane archeologiczne ślady po Scytach. Herodota doniesienia to powszechnie znane źródło pisane powtarzające zasłyszane wieści o Scytach, m.in. o tym, że wymieniali oni z Grekami zboże na wyroby codziennego użytku.
Chodzi mi tu o przeżycie mocniejsze niż zwykły obowiązkowy podziw dla sztuki egipskiej, greckiej, chrześcijańskiej, celtyckiej… Kultura wręcz „nakazuje” nam podziwiać, cenić, uznawać za arcydzieła piramidy, katedry gotyckie, wszystko, co z ręki Picassa, Le Corbusiera, Dostojewskiego, Joyce’a, Beethovena czy Prince’a…
Przedmioty te oglądałem w muzeum. Samo ono stwarza kontekst interpretacyjny dla eksponatów. Przy czym nie było to muzeum sztuki starożytnej czy dawnej. Była to raczej ekspozycja „archeologiczna”. Prezentacja kultury scytyjskiej niźli sztuki scytyjskiej. Tak to wtedy rozumiałem. Dowód na umiejętności wytwarzania, kulturę obróbki metali i kamieni szlachetnych.
Muzeum w czasach zmierzchu państwa sowieckiego, przykład daleko posuniętej jego amortyzacji. W stanie upadku, podobnie jak imperium. Czynne od 9 do 17, z tym że kasa w godzinach 14–16 nieczynna. Przerwa obiadowa, albo to jak w krajach gorących, siesta, albo sowiecki sanitarnyj czas/piereryw na obied. Kierunek zwiedzania zapewnia wydrążona przez podeszwy zwiedzających ścieżka w parkiecie prowadząca od sali do sali, od gabloty do gabloty. Ta zaś to rodzaj pochylonej szkolnej ławy z taflą szkła, przytwierdzonej jeszcze kilkadziesiąt lat temu do parkietu. Okna i drzwi oryginalne wykrzywione w reumatycznym grymasie. W każdej sali dieżurnaja na krześle godnym muzeum, szydełkuje. Dla muzeum tyle tylko pożytku, że dama w wieku emerytalnym ma siedzącą pracę. Bilety wstępu w typografii jak bilety trolejbusowe[2].
W gablotach wspaniałe eksponaty, ku którym trzeba się nachylać, zaglądać do skrzynek z kłódkami solidnych rozmiarów. Narracja muzealna to tylko nazwa artefaktu, wiek, miejsce odnalezienia.
Jak to dzisiaj wygląda, kliknij link w przyp. 1, a także muzeum.ge, gdzie na pierwszej stronie rozgałęziona sieć Georgian National Museum i nowoczesne ekspozycje.
Przedmioty pochodzące z kultury scytyjskiej mogły trafić do różnych elementów świata współczesnego: na wystawę dzieł sztuki, jako eksponaty archeologiczne, do magazynów placówek naukowych i wystawienniczych, skąd nigdy nie ujrzą światła dziennego, zostaną lub, o zgrozo, nie zostaną skatalogowane czy zinwentaryzowane. Mogły trafić w ręce prywatne, a nawet na palce, nadgarstki, szyje kobiet bądź odpowiednie fragmenty męskiego ciała – choćby ówczesne elementy uzbrojenia. Przypuszczać możemy, że artefakty po Scytach znajdują się w sejfach lub jedynie w albumach oraz wizualnych prezentacjach w sieci. Niektóre już tylko w starych książkach jako fotografie czy ryciny, inne w rejestrach zagubionych przedmiotów, w spisach skradzionych obiektów archeologicznych i dzieł sztuki. Znaczna część kurhanów została rozgrabiona jeszcze w starożytności, a i w czasach nowożytnych i najnowszych spenetrowano je w celach daleko niepoznawczych. Część artefaktów kultury materialnej Scytów i nie tylko tej cywilizacji została zniszczona w wyniku klęsk elementarnych, wojen. Część pozostałości kryje ziemia. Dowodzi tego fakt, że najstarszy dywan, mumie, przedmioty codziennego użytku z Pazyryk odkryto jeszcze w końcu lat czterdziestych minionego stulecia.
Ogólnie biorąc, ślady po naszych przodkach zostały także z braku praktyki zbierania i kolekcjonowania, ochraniania śladów przeszłości, braku de facto archeologii zaprzepaszczone.
Pytanie, czy mogło być inaczej? A jak jest dzisiaj?
WOJCIECH WRZOSEK
