List otwarty do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dr. Andrzeja Dudy, Prezydenta Republiki Federalnej Niemiec dr. Franka-Waltera Steinmeiera


Prof. dr hab. Robert Traba

Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

ul. Polna 18/20

Pl 00-625 Warszawa

Prof. em. Dr. Dr. h.c. Michael G. Müller

Institut für wissenschaft Institut für Geschichte der Martin-Luther-der Polnischen Akademie der Universität Halle-Wittenberg-Wissenschaften

Emil-Abderhalden-Straße 26-27

D-06108 Halle (Saale)


Brief in deutscher Sprache verfügbar nach Klick auf den Titel

Wielce Szanowni Panowie Prezydenci,

z wielkim podziwem i uznaniem przyjęliśmy Panów wspólną deklarację z 12 grudnia 2022 roku. Swoimi słowami i swoją postawą daliście tak długo oczekiwany pozytywny znak na rzecz przyszłych, dobrych relacji polsko-niemieckich.

Przed 14 laty to Pan, Panie Prezydencie Steinmeier, wówczas jako minister spraw zagranicznych, wspólnie z polskim ministrem Radosławem Sikorskim daliście impuls do stworzenia wyjątkowego dzieła, jakim w historii kultury i nauki obu naszych krajów jest podręcznik historii europejskiej przeznaczony dla szkół podstawowych, pt. Europa. Nasza historia / Europa. Unsere Geschichte. Wspólna Polsko-Niemiecka Komisja Podręcznikowa natychmiast zgłosiła gotowość realizacji projektu, co spotkało się życzliwym przyjęciem obu rządów.

Stworzyliśmy wspólnie dzieło, które jest podziwiane w kręgach fachowców na całym świecie. Niestety, tylko rządy Polski i Niemiec nie zwieńczyły własnego dzieła stosowną do rangi publiczną uroczystością, co przewidywało międzyrządowe porozumienie.

Ostatni tom, dotyczący historii Europy XX wieku, został wydany w 2020 roku, ale nie został zatwierdzony jako regularny podręcznik w Polsce. Ponieważ procedura zatwierdzenia w polskim Ministerstwie Edukacji i Nauki znacznie się opóźniała, a na dodatek Ministerstwo upubliczniło napisaną na polityczne zamówienie negatywną recenzję tomu, wydawca – Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne – został zmuszony do wycofania wniosku o formalne zatwierdzenie.

Ponadto w grudniu 2021 roku Ministerstwo Edukacji i Nauki jednostronnie uznało za rozwiązaną strukturę projektową, to jest Radę Ekspertów i Radę Zarządzającą, których członkami byli zarówno politycy, jak i przedstawiciele profesjonalnych środowisk akademickich. W ten sposób przerwano uzgodnioną wcześniej współpracę. Niemiecka strona w projekcie nie podjęła w tej sprawie żadnej interwencji.

Nie potrafimy pogodzić się z faktem, że sukces tego wyjątkowego pod wieloma względami przedsięwzięcia jest w ten sposób niszczony. Podręcznik, który powstał w wyniku wieloletniej profesjonalnej pracy, przy wsparciu finansowym ze środków rządowych, stanowi wybitne osiągnięcie naukowe i dydaktyczne. Świadczy o tym m.in. przyznanie w Niemczech tomowi czwartemu tytułu „Podręcznika Roku 2021” w kategorii „Społeczeństwo”. Podręcznik zyskał też duże uznanie międzynarodowe nie tylko w Europie (zwłaszcza we Francji), lecz także w Azji Wschodniej, gdzie doświadczenia polsko-niemieckiej współpracy podręcznikowej od dziesięcioleci są uważane za wyznaczające trendy w działaniach na rzecz porozumienia i pojednania między narodami.

Cały projekt pisania wspólnego podręcznika jest przykładem wzorcowej, konstruktywnej współpracy polsko-niemieckiej. Zakładamy, że Polska i Niemcy będą nadal podzielały pogląd, że nauczanie historii w szkołach powinno przede wszystkim umożliwiać młodszym pokoleniom samodzielne, krytyczne rozumienie dziejów i wypowiadanie się na ten temat. Taką właśnie zasadę zakłada zatwierdzona przez obie strony koncepcja naszego podręcznika. Pisaliśmy go w duchu prawdy i potrzeby zrozumienia trudnej historii dla harmonijnych relacji obecnych i przyszłych pokoleń Polaków i Niemców.

Bylibyśmy niezmiernie zobowiązani, gdyby Panowie Prezydenci dali nowy polityczny impuls do realnego i zgodnego z międzyrządowymi umowami zakończenia projektu. Jesteśmy przekonani, że taki publiczny akt otwierałby drogę do kontynuacji tak niegdyś owocnego dialogu polsko-niemieckiego o historii.

prof. dr Robert Traba, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa

prof. em. dr dr h.c. Michael G. Müller, Instytut Historii Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg (byli współprzewodniczący Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów oraz współprzewodniczący Rady Ekspertów i członkowie Rady Zarządzającej „Projektu polsko-niemieckiego. Podręcznik do historii”)

Warszawa–Berlin                                                                                         19 grudnia 2022 roku

Korekta językowa: Beata Bińko

Pobierz PDFDrukuj tekst