Portal ohistorie.eu zaprasza na relację wideo ze spotkania on-line z Przemysławem Wielgoszem, dziennikarzem, publicystą, redaktorem naczelnym polskiej edycji „Le Monde diplomatique”, inicjatorem projektu „Ludowa Historia Polski”, organizowane w ramach cyklu otwartych debat i seminariów humanistycznych.
Spotkanie odbyło się: 22 stycznia 2021 r, godz. 16:00.
Rozmowę poprowadziła dr hab. Ewa Solska (UMCS, ohistorie.eu)
Historia ludowa jako nowa orientacja w naukach humanistycznych i wieloaspektowe zjawisko w przestrzeni public history stanowi przesłankę pierwszego z cyklu naszych spotkań poświęconych tematyce dość rozlegle już eksplorowanej. Przy czym punktem wyjścia jest tu nowa seria warszawskiego Wydawnictwa RM realizowana w ramach projektu „Ludowa Historia Polski”, który będzie przedmiotem rozmowy z Przemysławem Wielgoszem – redaktorem merytorycznym serii. Otwiera ją książka Michała Rauszera Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich; kolejnym tomem jest opracowanie Śladami Szeli czyli diabły polskie Piotra Korczyńskiego.
Z noty wydawniczej:
„W ostatnich latach coraz częściej badacze społeczni skupiają się na doświadczeniu grup wcześniej nieobecnych w dominujących narracjach historycznych w Polsce. Powstają studia nad pańszczyzną, poddaństwem i oporem wobec tych reżimów podporządkowania, tematem analiz staje się chłopskość, zarówno jako doświadczenie, forma tożsamości, temat literacki jak i przedmiot pamięci. Seria Ludowa Historia Polski tworzy przestrzeń, w której autorzy dążą do odzyskania i oddania sprawiedliwości podmiotowości swoich bohaterów w formule zbliżonej do reportażu historycznego”.
Taka formuła wszakże zbliża nas do przestrzeni konsilienckiej, gdzie spotykamy dyskursy zaangażowane w odkrywanie historii pomijanych i odzyskiwanie przemilczanych głosów jej świadków. Wynajdywanie tej przestrzeni to jedno z pilnych społecznych zadań współczesnej humanistyki, zaś historia ludowa stanowi tu specyficzny, a zarazem nieodzowny trop, wart zatem wielostronnego rozpoznawania.
Na poczet rozmowy z Przemysławem Wielgoszem przedstawiam zarys „mapy zdarzeń” w obecnej przestrzeni dyskursu Ludowej Historii Polski. Są to konsekwentnie okolice parergonów, międzyprzestrzeni i odkrywanych perspektyw – bliżej peryferii niż superwęzłów „sieci” rozmaitych nurtów i zwrotów w polskiej humanistyce. To na peryferiach wszakże zaczyna się innowacyjny ferment.
Potraktujmy ten diachroniczny wykaz jako zapowiedź tworzenia otwartego repozytorium, które powinno być systematycznie dopełniane / uzupełniane w trybie crowdsourcingu (również z kontekstowym rozszerzeniem w stronę historii ludowej w skali globalnej). Zapraszamy do działania – tytuły książek, projektów wydarzeń prosimy zamieszczać na naszym facebooku i twitterze w komentarzach pod rozmową z Przemysławem Wielgoszem oraz przesyłać na naszą skrzynkę mailową: ohistorie@zoho.eu.
Ewa Solska
Od roku 2000 –
Rozruch w dyskursie nowej humanistyki w Polsce: kurs z metahistory; przecieranie tropów rewizjonizmu metodologicznego
Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości (2000), Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia (2004) i Romantyzm, niedokończony projekt. Eseje (2008) Agaty Bielik-Robson,
Sąsiedzi (2001) Jana Tomasza Grossa,
Barbarzyńska Europa (2004) Karola Modzelewskiego,
Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych (2008) Piotra Guzowskiego,
Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą (2011) Jana Sowy,
Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej (2014) Andrzeja Ledera.
& Zwrot ludowy – rozruch operacjonalizacyjny w perspektywie mikrohistorycznej
Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku (2001); Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII – XVIII wieku (2012) Tomasza Wiślicza
Od 2011 – formacyjne zdarzenia w sferze public humanities
Spektakl W imię Jakuba S. (2011) Pawła Demirskiego w reżyserii Moniki Strzępki,
R.U.T.A. (2011) – projekt muzyczny zespołu zainicjowany przez Macieja Szajkowskiego (Kapela ze Wsi Warszawa) – pierwszy album: Gore – pieśni buntu i niedoli XVI – XX wieku,
2015
Film dokumentalny Niepamięć w reżyserii Piotr Brożka,
Halka/Haiti 18°48’05″N 72°23’01″ W – projekt C.T. Jaspera i Joanny Malinowskiej na Biennale Sztuki w Wenecji (Pawilon Polski),
Pomnik chłopa Daniela Rycharskiego,
Mit Galicji – wystawa w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie.
& Tropy literackie
Guguły (2014) Violetty Grzegorzewskiej,
Skoruń (2015) Macieja Płazy,
Podkrzywdzie (2015) Andrzeja Muszyńskiego,
Galicyjanie (2016) Stanisława A. Nowaka.
Od 2016 – wielopoziomowe / wielokontekstowe ruszenie w dyskursie historii ludowej w Polsce
Polskie wydanie Ludowej Historii Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś Howarda Zinna (1980),
Wykluczeni Artura Domosławskiego – rozszerzenie rozprawy Zinna o historie ludzi globalnego Południa,
Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945-60 Natalii Jarskiej,
Bieżeństwo 1915 – zapomniani uchodźcy Anety Prymaki-Oniszk (rok wcześniej wychodzi w języku polskim księga-album Doroteusza Fionika Bieżeństwo. Droga i powroty. 1915-1922),
Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne Wiktora Marca,
Chory człowiek jest wtedy, jak coś go boli. Społeczno-kulturowa historia zdrowia i choroby na wsi polskiej po 1945 roku Eweliny Szpak,
Odzyskać pracę / Ludowa historia Polski, „Czas kultury” 3/2016
2017
Chłopskość „Teksty Drugie” 6/2017,
„Ludowa historia Polski – odzyskiwanie głosu”, debata w Centrum Sztuki Współczesnej na Zamku Ujazdowskim w Warszawie
Seminaria „Ludowa historia Polski” w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku – trzy odsłony
Spektakl Klątwa Oliviera Frljića
Nie hańbi Olgi Gietkiewicz – reportaż z polskiego rynku pracy po przełomie 1989
2018
Służące do wszystkiego Joanny Kuciel-Frydryszak,
Anioł w domu, mrówka w fabryce Alicji Urbanik-Kopeć,
Przemilczane: seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej Joanny Ostrowskiej
Urobieni. Reportaże o pracy Marka Szymaniaka
Polskie wydania
– Rewolucja kulturalna. Historia narodu 1962-1976 Franka Diköttera
– Chiny w dziesięciu słowach Yu Hua
Ludowa Historia Francji Gérarda Noiriela [w] „Le Monde diplomatique” – edycja polska 8/2018
XVIII Kongres Obywatelski, sesja: „Zrozumieć i docenić polską chłopskość”
2018 – 2020 trzy sezony projektu „Ludowa Historia Polski” zainicjowanego przez Przemysława Wielgosza („Le Monde diplomatique” – edycja polska) z udziałem Strefy WolnoSłowej i Teatru Powszechnego. Projekt w kontynuacji
2019
Aleja Włókniarek Marty Madejskiej,
Baśń o wężowym sercu albo słowo wtóre o Jakóbie Szeli Radka Raka,
Śląsk zbuntowany Dariusza Zalegi
Homo movens. Mobilność chłopów w regionie krakowskim XVI – XVIII wieku Mateusza Wyżgi.
Początek strukturyzacji nowego nurtu badań w polskiej humanistyce
29 listopada 2019 konferencja „Jak i po co pisać dzieje tych, którym odmówiono przeszłości. Idee, strategie, praktyki badawcze”.
Organizatorzy: Instytut Badań Literackich PAN, Le Monde Diplomatique – edycja polska, Strefa WolnoSłowa.
2020
Cięcia. Mówiona historia transformacji Aleksandry Leyk i Joanny Wawrzyniak,
Początek serii „Ludowa Historia Polski” Wydawnictwa RM, pod redakcją merytoryczną Przemysława Wielgosza:
– Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich Michała Rauszera,
– Śladami Szeli czyli diabłu polskie Piotra Korczyńskiego,
„Wszyscy jesteśmy ze wsi” – podcast o kulturze i historii Wsi Stowarzyszenia Folkowisko
Ludowa Historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania Adama Leszczyńskiego
Zapowiedzi książkowe na pierwszą połowę roku 2021
Chamstwo. Ludowa Historia Polski Kacpra Pobłockiego (w serii Wydawnictwa RM),
Siła podporządkowanych. Antropologia chłopskiego oporu czasów pańszczyzny XVI – XIX wieku Michała Rauszera (rozprawa naukowa)
Przypominam o Radiowym Centrum Kultury Ludowej w Polskim Radiu, działającym od 1994 roku, zwłaszcza o cyklicznej audycji „Źródła – magazyn kultury ludowej w radiowej „Dwójce”, cyklu płytowym „Muzyka Źródeł” i Festiwalu Folkowym Polskiego Radia „Nowa Tradycja” (organizowanym przez RCKL od 1998 r.)
Polecam lekturę:
There There (Nigdzie indziej) Tommy’ego Orange’a,
Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki Colstona Whiteheada,
Zbieranie kości Jesmyn Ward,
27 śmierci Toby’ego Obeda Joanny Gierak-Onoszko,
Czarownice. Niezwyciężona siła kobiet Mony Chollet,
Nurt slave narrative (w tym: Wyznania Nata Turnera Williama Styrona)
